ä

Chữ Latinh

ä U+00E4, ä LATIN SMALL LETTER A WITH DIAERESIS Thành phần: a [U+0061] + ◌̈ [U+0308] ← ã [U+00E3] Latin-1 Supplement å → [U+00E5]

Mô tả

1. Chữ a viết thường với dấu tách đôi ◌̈ (diaeresis).
2. Chữ a viết thường với dấu biến âm sắc ◌̈ (umlaut).

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Xem thêm

• (Chữ Latinh):  Aa  Bb  Cc  Dd  Ee  Ff  Gg  Hh  Ii  Jj  Kk  Ll  Mm  Nn  Oo  Pp  Qq  Rr  Sſs  Tt  Uu  Vv  Ww  Xx  Yy  Zz
• (Biến thể của chữ A):   Áá  Àà  Ââ  Ǎǎ  Ăă  Ãã  Ảả  Ȧȧ  Ạạ  Ää  Åå  Ḁḁ  Āā  Ąą  ᶏ  Ⱥⱥ  Ȁȁ  Ấấ  Ầầ  Ẫẫ  Ẩẩ  Ậậ  Ắắ  Ằằ  Ẵẵ  Ẳẳ  Ặặ  Ǻǻ  Ǡǡ  Ǟǟ  Ȁȁ  Ȃȃ  Ɑɑ  ᴀ  Ɐɐ  ɒ  Ａａ Ææ  Ǽǽ  Ǣǣ  Ꜳꜳ  Ꜵꜵ  Ꜷꜷ  Ꜹꜹ  Ꜻꜻ
• (Letters using umlaut or diaresis sign):  Ää  Ǟǟ  Ëë  Ḧḧ  Ïï  Ḯḯ  N̈n̈  Öö  Ȫȫ  Ṏṏ  ẗ  Üü  Ǘǘ  Ǚǚ  Ǜǜ  Ǖǖ  Ṻṻ  Ṳṳ  Ẅẅ  Ẍẍ  Ÿÿ

Tiếng Afrikaans

Cách phát âm

• IPA: /a/, /ɑː/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 3 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Afrikaans.

   sebraägtig ― giống ngựa vằn

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Arin

Từ nguyên

• Từ Ngữ hệ Enisei *ʔaʒ.

Đại từ

ä

1. Tôi (đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất số ít).

Đồng nghĩa

• aj

Tham khảo

1. aj, Yenisseian etymology, 1998

Tiếng Äynu

Chữ cái

ä

1. Chữ cái Latinh biểu thị nguyên âm ở dạng viết thường trong tiếng Äynu.

   yäk ― số 1

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Bắc Friesland

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ʏ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái ở dạng viết thường biểu thị nguyên âm [ʏ] trong bộ chữ Latinh tiếng Bắc Friesland.

   än ― vẫn, hơn

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Digan

Cách phát âm

• IPA: /ɨ/, /ə/

Chữ cái

ä

1. (Phương ngữ) Chữ cái thứ 2 ở dạng viết thường trong bộ chữ Latinh tiếng Digan ở Macedonia và Kosovo.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Courthiade, Marcel (2009) Morri angluni rromane ćhibǎqi evroputni lavustik, Budapest: FővárosiOnkormányzat Cigány Ház--Romano Kher, →ISBN, tr. 499
2. Yūsuke Sumi (2018) ä (bằng tiếng Nhật), Tokyo: Hakusuisha, →ISBN, tr. 16

Tiếng Đức

Từ nguyên

Từ tiếng Đức chuẩn trung cổ æ.

Cách phát âm

• IPA: /ɛː/, /ˌaː ˈʊmlaʊ̯t/ (tên chữ cái)

  • (tập tin)

• IPA: /ɛ/ (âm vị ngắn)
• IPA: /ɛː/, [ɛː], [eː] (âm vị dài)
  • Tại một số vùng có sự phân biệt âm vị dài /ɛː/ giữa /eː/, gồm Thụy Sĩ và đa phần tại tây Đức. Ở nhiều vùng khác, cả hai được hợp nhất trong cách nói thông thường, nhưng người nói vẫn phân biệt được trong cách phát âm và từng từ cụ thể.

Chữ cái

ä

1. Chữ a biến âm sắc umlaut, ở dạng viết thường.

   äussere ― bên ngoài

Biến cách của ä [giống trung, mạnh]

	Số ít			Số nhiều
	bđ.	xđ.	Danh từ	xđ.	Danh từ
nom.	ein	das	ä	die	ä, äs
gen.	eines	des	ä, äs	der	ä, äs
dat.	einem	dem	ä	den	ä, äs
acc.	ein	das	ä	die	ä, äs

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. J. Bithell (1949) German-English And English-German Dictionary (bằng tiếng Anh), London: Sir Issac Pitman & Sons, Ltd., tr. 62

Tiếng Estonia

Cách phát âm

• IPA: /ˈæː/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 28 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái tiếng Estonia, tên là chữ ää.

   äke ― cái bừa

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Ksana Kyiv & Oleg Petrovich (1992) Estonian-English, English-Estonian dictionary (bằng tiếng Anh), New York: Hippocrene Books, tr. 92

Tiếng Gagauz

Cách phát âm

• IPA: [æ~ɛ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 2 trong bảng chữ cái Latinh tiếng Gagauz.

   aylä ― gia đình

Danh từ

ä

1. Nêm giữa hai chân quần.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• (cũ) Chữ Kirin tương đương ä

Tham khảo

1. Renato B. Figueiredo (2017) FREELANG Gagauz-English-Gagauz online dictionary (bằng tiếng Anh)

Tiếng Hà Lan

Cách phát âm

• IPA: /ɑ/, /aː/

Mô tả

ä

1. Dấu ◌̈ (diaeresis) đặt trên nguyên âm a đứng sau một nguyên âm khác biểu thị phát âm riêng rẽ.

   naäpen ― hùa theo

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Hạ Đức

Cách phát âm

• IPA: /ɛ/, /ɛˈ/ (Bắc Hạ Đức)
• IPA: /ɛ/, /æ/ (Hạ Sachsen)

Định nghĩa

ä

1. Chữ ä ở dạng viết thường.

   äs ― hơn, như

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Ili Turki

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái ở dạng viết thường biểu thị nguyên âm trước mở [æ] trong tiếng Ili Turki.

   äsäl ― mật ong

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Kalo Phần Lan

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 30 trong bảng chữ cái Digan Kalo tại Phần Lan, ở dạng viết thường trong hệ chữ Latinh.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. • Granqvist, Kimmo (2011) Lyhyt Suomen romanikielen kielioppi, Helsinki: Kotimaisten kielten keskus, →ISBN, tr. 1-2

Tiếng Karelia

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: /æ/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 27 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Karelia, tên là chữ ää.

   hädä ― điều rủi, họa

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Kazakh

Cách phát âm

• IPA: /æ/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 2 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh năm 2021 của Kazakhstan.

   bäki ― бәкі ― dao gấp

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• Chữ Kirin tương đương ә
• Chữ Ả Rập tương đương ٵ‎

Tham khảo

1. Новый казахский алфавит на латинице: представлен проект указа Президента, Tengrinews‎^[2] (bằng tiếng Kazakh), 22-04-2021, bản gốc [3] lưu trữ 2022-09-25, truy cập 2022-12-14

Tiếng Khalaj

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái ở dạng viết thường biểu thị nguyên âm trước mở không tròn môi [æ] trong tiếng Khalaj.

   äkki ― số 2

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Kott

Mô tả

ä

1. Nguyên âm thứ 2 ở dạng viết thường trong bộ chữ Latinh tiếng Kott.

   ätta ― thay vì

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Matthias Alexander Castrén (1858) Versuch Einer Jenissei-Ostjakischen Und Kottischen Sprachlehre: Nebst Aus Den Genannten Sprachen (bằng tiếng Đức), St. Petersburg: Buchdr. der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, tr. 159

Tiếng Limburg

Mô tả

ä

1. Chữ a biến âm sắc xuất hiện trong các nguyên âm <öä> /œɑ/ và <äö> /œː/.

   äölentäöl ― thét, gầm, khóc

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. dr. Pierre Bakkes, dr. Herman Crompvoets, Jan Notten, Frans Walraven (2003) Spelling 2003 voor de Limburgse dialecten (bằng tiếng Hà Lan)

Tiếng Luxembourg

Cách phát âm

• IPA: [æ] (âm vị ngắn)
• IPA: [ɛː] (âm vị dài trước /r/, ngữ âm /eː/)
• IPA: [ɛː] (âm vị dài còn lại, ngữ âm /ɛː/)

Chữ cái

ä

1. Chữ a biến âm sắc (umlaut).

   räich ― giàu có

Ghi chú sử dụng

• Nguyên âm ngắn [æ] được phát âm là ä (thay vì e) khi nó xuất hiện dưới dạng âm sắc trong các nguyên âm. Nếu không, việc sử dụng nó chủ yếu phụ thuộc vào cách viết của từ tương ứng trong tiếng Đức. “Ä” được sử dụng khi từ tiếng Đức có một trong các chữ a, ä, o, ö, ví dụ như Fläsch và Fräsch (tiếng Đức Flasche, Frosch). Nếu không có từ tương ứng trong tiếng Đức, “ä” được sử dụng khi có một từ tiếng Luxembourg có liên quan chặt chẽ với a.
• Nguyên âm dài [ɛː] luôn được phát âm là ä. Trong các từ bản địa của tiếng Luxembourg, âm này chỉ xuất hiện trước r với vai trò như một phụ âm của /eː/. Ở những trường hợp khác, nó phải được hiểu là một âm vị riêng biệt /æː/, nhưng điều này bị hạn chế trong các từ vay mượn.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Mator

Chữ cái

ä

1. Chữ cái Latinh biểu thị nguyên âm ở dạng viết thường trong tiếng Mator đã tuyệt chủng.

   ämdä ― sừng

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Eugen Helimski (1997) Die Matorische Sprache: Wörterbuch – Grundzüge der Grammatik – Sprachgeschichte (bằng tiếng Đức), Szeged, tr. 70

Tiếng Orok

Chữ cái

ä

1. Chữ cái ở dạng viết thường trong bộ chữ Latinh tiếng Orok.

   däktäktä ― lông vũ

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tiếng Övdal

Cách phát âm

• IPA: [æ], [æː]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 31 trong bảng chữ Latinh của tiếng Övdal, ở dạng viết thường.

   ära ― tai, nghe

Danh từ

ä gc

1. Đảo.

Từ nguyên

Từ tiếng Bắc Âu cổ ey.

Biến cách của ä

Giống cái	Số ít		Số nhiều
	Bất định	Hạn định	Bất định	Hạn định
Chủ cách	ä	enę	äer	äär
Nghiệp cách	ä	enę	äer	äär
Vị cách	ä	e'n	äum	äum(e)
Sở hữu cách	—	—	—	—

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• Chữ Rune Dalecarlia ᚯ

Tham khảo

• Förslag till en enhetlig stavning för älvdalska (bằng tiếng Thụy Điển), 2005-03-16

Tiếng Phần Lan

Từ nguyên

Từ ä tiếng Thụy Điển hoặc nguồn gốc tiếng Đức, trong đó âm sắc (hai dấu chấm) ban đầu là chữ e viết thường, đặt bên cạnh rồi về sau chuyển lên phía trên của a để biểu thị nguyên âm phía trước thông qua âm sắc tiếng Đức.

Cách phát âm

• IPA: /æː/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 27 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Phần Lan, tên là chữ ää.

   äes ― cái bừa

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Vieno Severi Alanne (1919) Suomalais-englantilainen sanakirja (bằng tiếng Anh), Superior, Wis.: Työmies Kustannusyhtiön kustannuksella, tr. 953

Tiếng Pumpokol

Chữ cái

ä

1. Chữ cái biểu thị nguyên âm ở dạng viết thường trong tiếng Pumpokol đã tuyệt chủng.

   xääse ― to, lớn

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. xääse, Yenisseian etymology, 1998

Tiếng Sami Skolt

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: /a/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 36 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Skolt Sami.

   ähšš ― cái rìu

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Koponen, Eino; Ruppel, Klaas; Aapala, Kirsti (nhóm biên tập viên) (2002-2008), ähšš, Álgu database: Etymological database of the Saami languages, Helsinki: Research Institute for the Languages of Finland

Tiếng Slovak

Cách phát âm

• IPA: /ɛ/, /ɛɐ̯/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 3 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Slovak, tên là chữ prehlasované á, a s dvoma bodkami hoặc široké e.

   mäso ― thịt

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. ä, Slovníkový portál Jazykovedného ústavu Ľ. Štúra SAV, 2003

Tiếng Slovene

Cách phát âm

• IPA: /éː/, /èː/, [ɛ́ː]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái bổ sung, chủ yếu dùng viết các từ mượn tiếng Đức.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Kenda-Jež, Karmen (27-022017) Fonetična trankripcija (bằng tiếng Slovene), Znanstvenoraziskovalni center SAZU, Inštitut za slovenski jezik Frana Ramovša, tr. 27–30
2. Steenwijk, Han (1994) Ortografia resiana = Tö jošt rozajanskë pïsanjë (bằng tiếng Ý & tiếng Slovene), Padua: CLEUP

Tiếng Tatar

Cách phát âm

• IPA: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 2 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Tatar, tên là chữ noqtalı A.

   inä ― инә ― ngực phụ nữ

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• Chữ Kirin tương đương ә

Tham khảo

1. Sergey Shakhmayev (1994) Tatar-English/English-Tatar dictionary (bằng tiếng Anh), New York: Hippocrene Books, →ISBN, tr. 23

Tiếng Thụy Điển

Cách phát âm

• IPA: /ɛː/ (chữ cái)
• IPA: /ɛː/, /ɛ/ (âm vị)

Chữ cái

ä

1. Chữ cái kề cuối (thứ 28) ở dạng viết thường trong bảng chữ cái tiếng Thụy Điển, phát âm dài /ɛː/, ngắn /ɛ/, dài và trước r /æː/, ngắn và trước r /æ/.

   ädel ― quý tộc

Biến tố cho ä	Số ít		Số nhiều
chung	Bất định	Hạn định	Bất định	Hạn định
Danh cách	ä	ät	än	äna
Sở hữu cách	äs	äts	äns	änas

Thán từ

ä

1. Cách viết ít phổ biến hơn äh.

Động từ

ä

1. Biến thể thông tục của är; kết hợp với vara

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Oscar Edmund Wenström (1935) A Swedish-English dictionary (bằng tiếng Anh), Stockholm: P.A. Norstedt, tr. 823

Tiếng Turkmen

Cách phát âm

• IPA: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 6 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Turkmen.

   bäş ― số 5

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• Chữ cái tương đương bảng Jaꞑalif ә
• Chữ Kirin tương đương ә
• Chữ Ả Rập tương đương أ

Tiếng Volapük

Cách phát âm

• IPA: /ɛ~æ/

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 2 ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Volapük.

   säsun ― mùa

Liên từ

ä

1. Và, đồng thời.

Tiền tố

ä

1. Tiền tố động từ thể không hoàn thành.

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä

Tham khảo

1. Marshall William Wood (1888) Dictionary of Volapük: Volapük-English, English-Volapük (bằng tiếng Anh), London: Trübner & Co., tr. 1

Tiếng Vot

Cách phát âm

• IPA: [æ]

Chữ cái

ä

1. Chữ cái thứ 2 (hoặc 34) ở dạng viết thường trong bảng chữ cái Latinh tiếng Vot.

   ätä ― cha, bố

Đồng nghĩa

• Chữ in hoa Ä
• Chữ Kirin tương đương э

Tham khảo

1. V. Hallap, E. Adler, S. Grünberg, M. Leppik (2012) Vadja keele sõnaraamat, ấn bản 2, Tallinn, tr. 1584