蟹

Xem thêm: 蠏 và 聲

Tra từ bắt đầu bởi

蟹

Chữ Hán

蟹 U+87F9, 蟹 CJK UNIFIED IDEOGRAPH-87F9 ← 蟸 [U+87F8] CJK Unified Ideographs 蟺 → [U+87FA]

Tra cứu

蟹 (bộ thủ Khang Hi 142, 虫+13, 19 nét, Thương Hiệt 弓手中一戈 (NQLMI), tứ giác hiệu mã 2713₆, hình thái ⿱解虫)

Chuyển tự

• Chữ Latinh
  • Phiên âm Hán-Việt: giải

Tham khảo

• Khang Hi từ điển: tr. 1098, ký tự 49
• Đại Hán-Hòa từ điển: ký tự 33668
• Dae Jaweon: tr. 1563, ký tự 5
• Hán ngữ Đại Tự điển (ấn bản đầu tiên): tập 4, tr. 2898, ký tự 2
• Dữ liệu Unihan: U+87F9

Chữ Nôm

(trợ giúp hiển thị và nhập chữ Nôm)

蟹 viết theo chữ quốc ngữ

giải

Tra mục từ trên để biết ngữ nghĩa tiếng Việt.

Cách phát âm

IPA theo giọng

Hà Nội	Huế		Sài Gòn
za̰ːj˧˩˧	jaːj˧˩˨		jaːj˨˩˦
Vinh	Thanh Chương		Hà Tĩnh
ɟaːj˧˩			ɟa̰ːʔj˧˩

• Dạng Nôm của giải.

蟹螮豸 ― giải đế trãi ― con giải (rùa truyền kỳ rất lớn và dữ tợn)

Tham khảo

1. Anthony Trần Văn Kiệm (2004) Giúp đọc Nôm và Hán Việt
2. Huỳnh Tịnh Của (1895) Đại Nam Quấc âm tự vị, quyển II, tr. 356

Tiếng Kikai

Kanji

蟹 (hiragana がにー, romaji ganī)

Từ nguyên

Cùng gốc với tiếng Nhật 蟹 (kani, “con cua”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”); đối chiếu với Jeju 깅이 (“con cua”)

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ɡa̠ɲ̟i]

Danh từ

蟹(がにー) (ganī) 

1. Con cua.

Tham khảo

1. がにー【蟹】, JLect, 2023

Tiếng Miyako

Kanji

蟹 (hiragana かん, romaji kan)

Từ nguyên

Cùng gốc với tiếng Nhật 蟹 (kani, “con cua”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”); đối chiếu với Jeju 깅이 (“con cua”)

Danh từ

蟹 (hiragana かん, romaji kan)

1. Con cua.

Tham khảo

1. かん【蟹】, JLect, 2023

Tiếng Nhật

Kanji

蟹

(“Jinmeiyō” kanji used for names)

1. Giải.

Âm đọc

• Go-on: げ (ge)
• Kan-on: かい (kai)
• Kun: かに (kani, 蟹)

Từ nguyên

蟹 (kani): Cua.

Kanji trong mục từ này
蟹
かに Jinmeiyō
kun’yomi

Từ tiếng Nhật cổ 蟹 < tiếng Nhật Bản nguyên thuỷ *kani. Có thể là từ ghép giữa 殻 (kara, “vỏ”) +‎ 丹 (ni, “đỏ”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”); đối chiếu với Jeju 깅이 (“con cua”).

Danh từ

蟹(かに) (kani) 

1. Con cua.

   横這蟹 ― よこばひ ― cua bò ngang

Ghi chú sử dụng

Như thông lệ gọi tên trong sinh vật học, từ này thường được viết bằng chữ Katakana là カニ.

Tiếng Nhật cổ

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ɡe]

Danh từ

蟹(げ) (ge) 

1. Con cua.

   Thế kỷ 3 TCN, Trang Tử (荘子), “秋水 (Thu thủy)”, Nam Hoa kinh 荘子:

   蹶泥則沒足滅跗；還虷蟹與科斗，莫吾能若也。

   Ngó lại phía sau, thấy con lăng quăng, con cua, con nòng nọc, không con nào sướng bằng tôi.

Tiếng Okinoerabu

Kanji

蟹 (hiragana がに, romaji gani)

Từ nguyên

Cùng gốc với tiếng Nhật 蟹 (kani, “con cua”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”); đối chiếu với Jeju 깅이 (“con cua”)

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ɡani]

Danh từ

蟹(がに) (gani) 

1. Con cua.

Tham khảo

1. がに【蟹】, JLect, 2023

Tiếng Okinawa

Kanji

蟹

(“Jinmeiyō” kanji used for names)

Từ nguyên

Kanji trong mục từ này
蟹
がに Jinmeiyō
kun’yomi

Cùng gốc với tiếng Nhật 蟹 (kani, “con cua”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”); đối chiếu với Jeju 깅이 (“con cua”)

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ɡani]

Danh từ

蟹(がに) (gani) 

1. Con cua.

Tham khảo

1. 沖縄語辞典 データ集, ấn bản 9, National Institute for Japanese Language and Linguistics, 2001

Tiếng Triều Tiên

Cách phát âm

• (HQ tiêu chuẩn/Seoul) IPA^{(ghi chú)}: [hɛ] ~ [he̞]
• Ngữ âm Hangul: [해/헤]

Hanja

蟹 (eumhun 게 (ge) 해 (hae))

1. Dạng hanja^? của 해.

   蟹甲 ― 해갑 ― mai cua

Tham khảo

1. 국제퇴계학회 대구경북지부 (國際退溪學會 大邱慶北支部) (2007). Digital Hanja Dictionary, 전자사전／電子字典. 蟹

Tiếng Triều Tiên trung đại

Từ nguyên

Từ tiếng Hán trung cổ 蟹.

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [he̞]

Hanja

蟹

1. Dạng Hán tự của 해 (hay).

   Thế kỷ 18, Trương Côn (장혼), Tắc bội dị ký (직북이거):

   小是蟹成蝸

   소시해성와

   Nhỏ là cua biến thành ốc

Tiếng Trung Quốc

Nguồn gốc ký tự

Sự tiến hóa của chữ 蟹
Thuyết văn giải tự (biên soạn vào thời Hán)
Tiểu triện

Các ký tự trong cùng chuỗi ngữ âm (解) (Zhengzhang, 2003) 

	Tiếng Hán thượng cổ
薢
解
檞
懈
繲
廨
蟹
獬
澥
嶰
邂

Chữ hình thanh (形聲) : thanh 解 + hình 虫. Nguyên khởi viết là 蠏.

Từ nguyên

Từ . Đối chiếu với tiếng Karen S'gaw ဆွဲၣ် (hsweh̀)

Danh từ

蟹

1. Con cua (Loại từ: 隻 c)

   Thế kỷ 4 TCN, “卷12”, Sơn hải kinh (山海經):

   大蟹在海中

   Dàxiè zài hǎizhōng

   Cua lớn ở giữa biển

2. (Quảng Đông) (lóng) giảm giá, bán lỗ.

Tham khảo

1. Viện Khoa học Xã hội Việt Nam (2008) Từ điển Trung Việt, Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội, tr. 1327

Tiếng Yoron

Kanji

蟹 (hiragana がん, romaji gan)

Từ nguyên

Cùng gốc với tiếng Nhật 蟹 (kani, “con cua”). Có thể cùng gốc với tiếng Triều Tiên 게 (ge, “con cua”).

Cách phát âm

• IPA^{(ghi chú)}: [ɡan]

Danh từ

蟹(がん) (gan) 

1. Con cua.

Tham khảo

1. がん【蟹】, JLect, 2023