一等

Tiếng Nhật

Kanji trong mục từ này
一	等
いち > いっ Lớp: 1	とう Lớp: 3
on’yomi

Danh từ

一(いっ)等(とう) (ittō) 

1. Hạng nhất, đứng đầu, giỏi nhất.

Hậu duệ

• → Tiếng Mân Nam: 一度 (it-tó͘, it-tó)

Tiếng Triều Tiên

Hanja trong mục từ này
一	等

Danh từ

一等 (ildeung) (hangeul 일등)

1. Dạng hanja^? của 일등 (“hạng nhất”).

Tiếng Triều Tiên cổ

Cách viết khác

• 一等隱 (dạng với nhiều chữ phiên âm)
• 一隱 (dạng chỉ đánh dấu phụ âm cuối)

Từ nguyên

Đôi khi được liên kết với tiếng Triều Tiên trung đại ᄀᆞᆮ (kot, “as, like”, particle). Mối quan hệ với tiếng Triều Tiên trung đại ᄒᆞ낳 (hònàh, “one”) không rõ ràng. Có thể liên quan đến tiếng Bách Tế 伽第𢀳 (*gadəp, “one”).

Alexander Vovin (2010) khẳng định rằng tiếng Nhật 片 (kata) is "chắc chắn là một từ vay mượn của của tiếng Triều Tiên" từ từ này. Tuy nhiên, lập luận đó được đưa ra bằng cách đặt từ xuất hiện lần đầu tiên trong văn học hơn 5 thế kỷ trước từ này vào vị trí của hậu duệ, lưu ý rằng điều này là quá xa vời.

Số từ

一等 (*HAton(h) hoặc *HOton(h))

1. Một.
   • 1281 [c. 750], 月明師 (Wolmyeongsa), “祭亡妹歌 (Jemangmae-ga)”, trong 三國遺事 (Samguk Yusa) [Memorabilia of the Three Kingdoms]:

     一等隱枝良出古

     mặc dù chúng mọc trên một nhánh duy nhất

   • 1281 [c. 760], 希明 (Huimyeong), “禱千手觀音歌 (Docheonsugwaneum-ga)”, trong 三國遺事 (Samguk Yusa) [Memorabilia of the Three Kingdoms]:

     一等下叱放一等肹除惡攴

     chỉ đặt khoảng một, và lấy [khác] một

Ghi chú tái tạo

Danh sách từ thế kỷ thứ mười hai Kê Lâm loại sự phiên âm từ này, không có phản xạ tiếng Triều Tiên trung đại trong suốt, với những chữ Hán 河屯. Do cách phát âm thời nhà Tống được tái tạo lại của các ký tự này là *ɦɑ tʰuən, chữ số này thường được tái cấu trúc thành *HAton hoặc *HOton, cái sau để cho phép kết nối với tiếng Triều Tiên trung đại ᄒᆞ낳 (hònàh).

Bài thơ k. năm 760 Docheonsugwaneum-ga dường như viết trợ từ định vị *-a thành gđ thay vì 良 (*-a) như mong đợi khi theo sau 一等, cho thấy rằng một phụ âm bổ sung, có thể là *h, có thể đã theo sau âm mũi cuối cùng.

Hậu duệ

• >? Tiếng Triều Tiên trung đại: ᄒᆞ낳 (hònàh)
• ⇒ Tiếng Triều Tiên trung đại: ᄒᆞᄅᆞ (hòlò, “one day”)
  • Tiếng Triều Tiên: 하루 (haru, “one day”)
• ⇒ Tiếng Triều Tiên: 하릅 (hareup, “one-year-old animal”)

Tham khảo

• 조규태 (2006), 한국어 수사의 어원과 어형 변화에 대하여, Eomunhak, tập 94, tr. 81—117
• 남풍현 (Nam Pung-hyun) (2017), 도천수관음가의 새로운 해독, Gugyeol Yeon'gu, tập 45, tr. 7–29
• 이승재 (Lee Seung-jae) (2017) 木簡에 기록된 古代 韓國語 [The Old Korean Language Inscribed on Wooden Tablets], Iljogag

Tiếng Trung Quốc

		one; single; a one; single; a; (before verbs) as soon as, once; (before a noun) entire (family, etc.)	class; rank; grade class; rank; grade; equal to; same as; wait for; await; et cetera; and so on
phồn. (一等)		一	等
giản. #(一等)		一	等

Cách phát âm

• Quan thoại

  (Bính âm): yīděng

  (Chú âm phù hiệu): ㄧ ㄉㄥˇ

• Quảng Đông (Việt bính): jat¹ dang²
• Mân Nam (Mân Tuyền Chương, POJ): it-téng

---

• Quan thoại
  • (Hán ngữ tiêu chuẩn)⁺
    • Bính âm: yīděng
    • Chú âm phù hiệu: ㄧ ㄉㄥˇ
    • Tongyong Pinyin: yiděng
    • Wade–Giles: i¹-têng³
    • Yale: yī-děng
    • Gwoyeu Romatzyh: ideeng
    • Palladius: идэн (idɛn)
    • IPA Hán học ^{(ghi chú)}: /i⁵⁵ tɤŋ²¹⁴⁻²¹⁽⁴⁾/
• Quảng Đông
  • (Standard Cantonese, Guangzhou–Hong Kong)⁺
    • Jyutping: jat¹ dang²
    • Yale: yāt dáng
    • Cantonese Pinyin: jat⁷ dang²
    • Guangdong Romanization: yed¹ deng²
    • Sinological IPA ^(key): /jɐt̚⁵ tɐŋ³⁵/
• Mân Nam
  • (Mân Tuyền Chương: Đài Loan (thường dùng))
    • Phiên âm Bạch thoại: it-téng
    • Tâi-lô: it-tíng
    • Phofsit Daibuun: itdeang
    • IPA (Cao Hùng): /it̚³²⁻⁴ tiɪŋ⁴¹/
    • IPA (Đài Bắc): /it̚³²⁻⁴ tiɪŋ⁵³/

Tính từ

一等

1. (thuộc ngữ) Hạng nhất; đứng đầu; giỏi nhất.

Từ dẫn xuất

• 一等洋人二等官，三等少民四等漢
• 一等獎

• 一等艙